Ο Mats Öhman είναι ένας Σουηδός οδηγός ράλι, ο οποίος υπέστη βλάβη νωτιαίου μυελού που τον άφησε παράλυτο από τη μέση και κάτω, μετά από ατύχημα με snowmobile που είχε ως αποτέλεσμα να σπάσει την πλάτη του, το 1998. Ήταν ένας επιτυχημένος αθλητής Snowcross – είναι 7 φορές πρωταθλητής Σουηδίας, κέρδισε 2 σκανδιναβικά πρωταθλήματα και ήταν πρωταθλητής Ευρώπης. Συμμετείχε επίσης σε αγώνες Motocross για 10 χρόνια.
Παρά τον τραυματισμό του, τρία χρόνια μετά το ατύχημα ξεκίνησε να διαγωνίζεται με αυτοκίνητα και από τότε έχει συμμετάσχει στο Παγκόσμιο και το Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα Rallycross, χρησιμοποιώντας ένα προσαρμοσμένο όχημα, με χειριστήρια στα χέρια.
Η ΚΥΒ Ευρώπης είχε την τιμή να πάρει συνέντευξη από τον Mats στο τέλος της σεζόν 2020, κατά την οποία το αυτοκίνητο που οδηγούσε είχε ηλεκτρικό τιμόνι ΚΥΒ και αμορτισέρ ΚΥΒ.
Μπορείς να περιγράψεις το εσωτερικό του αυτοκινήτου; Πώς λειτουργούν όλα;
Η κίνησή μου συνεχίζει να χειροτερεύει, θα υπέθετα πως αυτή τη στιγμή έχω περίπου 10% κινητικότητα. Είμαι εντελώς παράλυτος από τη μασχάλη και κάτω, στα χέρια μου υπάρχει κάποια αίσθηση και κίνηση, αλλά στα δάχτυλά μου τίποτα. Έτσι, όλα ελέγχονται από το πάνω μέρος του σώματός μου και δεν έχω καθόλου πεντάλ. Ξεκινάω με ένα κουμπί στο στόμα μου. Αντί για τιμόνι, έχω ένα κουμπί σε έναν μοχλό το οποίο ελέγχω με το αριστερό μου χέρι. Ελέγχω τα υπόλοιπα με το δεξί μου χέρι. Το γκάζι είναι προς τα πίσω και το φρένο προς τα μπροστά. Αλλάζω ταχύτητες με τον αγκώνα μου, προς τα πάνω για να ανεβάσω και προς τα κάτω για να κατεβάσω ταχύτητα. Κουνώντας πλάγια, ο συμπλέκτης είναι στη μία πλευρά και το χειρόφρενο στην άλλη.
Έχουμε ανασχεδιάσει το πλαίσιο, ώστε να μπορώ να μπαίνω και να βγαίνω από το αυτοκίνητο μόνος μου. Καθώς δεν έχω κινητικότητα στο σώμα μου, το κάθισμα είναι επίσης ανασχεδιασμένο. Έχει τμήματα στα πλάγια που με συγκρατούν και γίνεται πιο σταθερό. Μετά, τα παιδιά πρέπει να δέσουν τη ζώνη πολύ σφιχτά για να κάθομαι σταθερά – πάντα έχω πόνους στην κλείδα μετά τον αγώνα.
Έχουν υπάρξει κάποιες νέες τεχνολογικές εξελίξεις τα τελευταία χρόνια που έχουν βελτιώσει το αυτοκίνητο για εσένα και τις ανάγκες / επιθυμίες σου;
Ξεκίνησα με το rallycross το 2001, οπότε υπάρχουν, πραγματικά, πολλά ωραία πράγματα τώρα, σε σύγκριση με όταν ξεκίνησα. Το σύστημα των ταχυτήτων, ο συμπλέκτης, πώς τα ελέγχω και πολλά ακόμη – δεν μπορεί καν να συγκριθεί. Είμαι αισιόδοξος, μπορούμε απλώς να βελτιώσουμε τις βαλβίδες, να συνεχίσουμε να δουλεύουμε με το σύστημα εκκίνησης και να φτάσουμε το αυτοκίνητο εκεί που θέλω. Kαι θα το κάνουμε πολύ καλό! Ο χρόνος είναι κάπως εναντίον μου, μα μπορούμε να το καταφέρουμε. Ταυτόχρονα, οι εξελίξεις είναι ραγδαίες.
Το νέο Audi S1: Πόση δουλειά χρειάστηκε για να το ξαναφτιάξετε; Πόσο χρόνο πήρε; Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση σε αυτήν τη διαδικασία;
Από το 2001 έχω φτιάξει πολλά αυτοκίνητα και έχω περάσει όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο σε αυτό – έχω δοκιμάσει τα περισσότερα πράγματα. Έτσι, είχα ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για πολλά χρόνια και ένα σύστημα που λειτουργεί για μένα. Αλλά και πάλι, υπάρχουν πάντα κάποιες ακόμη κατασκευές και μικρές διορθώσεις. Για μένα, είναι απίστευτα σημαντικό όλοι οι μοχλοί και οι βάσεις να βρίσκονται ακριβώς στη σωστή θέση – αλλιώς, δεν θα φτάνω και, φυσικά, θα είναι αδύνατο να οδηγήσω. Επομένως, είναι εξαιρετικά σημαντικό να πετύχουμε τις σωστές θέσεις. Γι’ αυτό, πήρε περίπου 2,5 μήνες για να είναι όλα στη θέση τους στο Audi. Τώρα, είμαι σχεδόν απόλυτα ικανοποιημένος.
Οι άλλοι οδηγοί μπορούν να χρησιμοποιούν το χειρόφρενο στις στροφές, ενώ εγώ, που δεν μπορώ να κάνω αυτόν τον ελιγμό, πρέπει να παίρνω τις στροφές τέλεια. Έτσι, οδηγώ εντελώς διαφορετικά με το διαφορικό μου, από όλους τους άλλους. Είχα ένα μικρό πρόβλημα στην αρχή, αλλά μετά κάναμε μία αλλαγή στο διαφορικό και το ρυθμίσαμε για βρεγμένο έδαφος – λειτούργησε καλά για μένα στο στεγνό.
Πώς πάει το πρόβλημα με την εκκίνηση; Φαινόταν καλύτερα, καθώς προχωρούσε η σεζόν.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχουμε είναι οι εκκινήσεις. Αρχικά, είναι ένα εξελιγμένο σύστημα ελέγχου. Στην αρχή της σεζόν, είχαμε μία καθυστέρηση στα ηλεκτρονικά. Ελέγχω την εκκίνηση με το στόμα μου και υπήρχε μία μικρή καθυστέρηση μέχρι να ξεκινήσει το αυτοκίνητο. Έτσι, στην αρχή σκεφτόμουν «Έχω γίνει τόσο γέρος και αργός;». Το ξεπεράσαμε, όμως, και οι εκκινήσεις έχουν βελτιωθεί, ακόμα και αν δεν είμαστε ακόμα στο επιθυμητό σημείο. Οι εκκινήσεις είναι απίστευτα σημαντικές στο rallycross, οπότε θα ξαναφτιάξουμε το σύστημα για την επόμενη χρονιά και θα κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να το πετύχουμε.
Σε έχουν περιγράψει ως «ο καλύτερος συνεργάτης δοκιμών που μπορείς ποτέ να έχεις», με μία μοναδική ικανότητα που σου δίνει μία «απίστευτη αίσθηση του αυτοκινήτου». Ως ειδικός, ποιες είναι οι πρώτες σκέψεις σου για το Ηλεκτρικό Τιμόνι της ΚΥΒ στο Audi S1;
Καθώς δεν έχω τρικέφαλους που να λειτουργούν, ελέγχω με τον ώμο μου και το πάνω μέρος του χεριού, ο πήχης κάνει τα περισσότερα. Έτσι, χρειάζεται να είναι εύκολο, γι’ αυτό έχω διπλή υποβοήθηση στο τιμόνι. Το ηλεκτρικό τιμόνι (EPS) της ΚΥΒ, αλλά και υδραυλικό τιμόνι στον μοχλό διεύθυνσης. Το πλεονέκτημα είναι ότι μπορώ να ρυθμίσω το EPS της ΚΥΒ με μεγαλύτερη ακρίβεια, κάνοντάς το πιο ελαφρύ ή και πιο βαρύ. Όταν είχα πολύ ελαφρύ EPS, ήταν σχεδόν σαν να πήγαινα πέρα-δώθε κάποιες φορές, γιατί ήταν τόσο ευαίσθητο, όμως τώρα, προς το τέλος της σεζόν, το κάναμε λίγο πιο βαρύ. Η δυνατότητα να το προσαρμόζουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια είναι πολύ καλή.
Η ίδια ερώτηση, αλλά σχετικά με τα αμορτισέρ της ΚΥΒ;
Ήταν ένας εντελώς διαφορετικός κόσμος, όταν δοκίμασα τα αμορτισέρ της ΚΥΒ για πρώτη φορά. Μία εντελώς διαφορετική αίσθηση «προσγείωσης». Αφού, μετά το άλμα σκέφτηκα «έχω, αλήθεια, προσγειωθεί;». Πραγματικά απίστευτο σε σύγκριση με πριν. Το σώμα μου δεν μπορεί να διαχειριστεί τους κραδασμούς πολύ καλά, γιατί δεν έχω την ικανότητα αντίστασης, οπότε με αυτά δεν προσγειώνομαι τόσο άσχημα. Ήταν μία πολύ καλή αναβάθμιση.
Δώσε μας μία εικόνα για τη σημασία των σωστών αμορτισέρ, ώστε να έχεις μία επιτυχημένη σεζόν στο rallycross.
Ωωωωω!! Τα αμορτισέρ είναι εξαιρετικά σημαντικά! Χωρίς αυτά, δεν έχει σημασία τι είδους κινητήρα έχεις στο αυτοκίνητο. Τα αμορτισέρ είναι ολόκληρη επιστήμη. Όταν έκανα snowcross, εστιάζαμε σε μεγάλο βαθμό στα αμορτισέρ. Επομένως, μπορώ να πω πως έχω αρκετές γνώσεις στον τομέα, αλλά δεν υπάρχει το τέλειο σε αυτήν τη βιομηχανία. Είναι ωραίο, γιατί πάντα υπάρχει η δυνατότητα της συνεχούς εξέλιξης. Το να μπορείς να προσαρμόζεσαι ανάλογα με την επιφάνεια και τις καιρικές συνθήκες, όλα αυτά είναι συναρπαστικά και εξαιρετικά σημαντικά. Έχω μία πολύ καλή αίσθηση με αυτά τα αμορτισέρ και θεωρώ πως με βοηθούν να φτάσω το αυτοκίνητο εκεί που θέλω. Είμαι ευγνώμων που έχω τη δυνατότητα να χρησιμοποιώ τα εξαρτήματα της ΚΥΒ, για μένα ήταν ένα κίνητρο να μπορώ να οδηγώ με τα ανταλλακτικά τους.
Ποιο θα έλεγες ότι είναι το αποκορύφωμα στην καριέρα σου;
Έχω αγωνιστεί σε snowcross από το 1977 και σε αγώνες ράλι από το 2001, έτσι έχω μερικά χρόνια εμπειρίας. Στο snowmobiling, οι καλύτερες στιγμές είναι τα χρυσά μετάλλια στο Ευρωπαϊκό, το σκανδιναβικό και το Σουηδικό Πρωτάθλημα. Στο ράλι, έχω πολλά μετάλλια από το Σουηδικό πρωτάθλημα στο Supercar και Supernational. Έχω επίσης το ρεκόρ πίστας στο Strängnäs από το 2010 που δεν έχει σπάσει μέχρι σήμερα – είναι πραγματικά διασκεδαστικό.
Έχω, ακόμη, λάβει το Sportspegelpriset στο Swedish Sports Gala 2011 (αυτό είναι ένα μεγάλο βραβείο στο μεγαλύτερο αθλητικό γκαλά της Σουηδίας). Επρόκειτο μάλιστα να είμαι υποψήφιος στην κατηγορία Αθλητής της Χρονιάς μεταξύ των ατόμων με ειδικές ανάγκες, αλλά δεν μπορούσα, γιατί διαγωνίζομαι με άτομα χωρίς αναπηρίες.
Έχεις κάποια πλάνα για το 2021;
Δεν γνωρίζουμε εάν θα υπάρχουν άλλοι αγώνες, λόγω του Covid, αλλά αυτό που γνωρίζω είναι πως θα συνεχίσουμε να εξελίσσουμε το αυτοκίνητο, ώστε να είναι έτοιμο. Θα προσπαθήσουμε να πάμε ένα βήμα παραπέρα σε σχέση με πέρσι, τότε θα είναι πολύ καλό. Ο μεγαλύτερος στόχος για το 2021 είναι να φτιάξουμε το αυτοκίνητο για τις εκκινήσεις – μετά, όλα μπορούν να συμβούν. Είμαι ρεαλιστής και δεν θα είμαι ο πιο γρήγορος στα Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα. Όμως, αυτά τα αυτοκίνητα είναι πραγματικά καλά, οπότε ίσως μπορούμε να μπούμε σε κάποιους τελικούς.
Ποια συμβουλή θα έδινες σε άλλα άτομα που έχουν υποστεί τέτοιους τραυματισμούς;
Στην περίπτωσή μου, σκέφτηκα δύο επιλογές: Είτε να εγκαταλείψω είτε να κάνω ό,τι μπορώ με τη ζωή όπως είναι τώρα. Διάλεξα το δεύτερο. Φυσικά, δεν είναι εύκολο όταν είσαι πρόσφατα τραυματισμένος. Ήταν μία μεγάλη σωματική πρόκληση και στην αρχή έβλεπα τον εαυτό μου ξαπλωμένο με μακροχρόνια φροντίδα. Δεν μπορούσα ούτε να ακουμπήσω τη μύτη μου, δεν μπορούσα να ντυθώ μόνος μου – τι θα μπορούσα να κάνω στη ζωή; Αλλά είναι σημαντικό να μην τα παρατάς. Η επόμενη μέρα έρχεται, ανεξάρτητα από το πόσο τραυματισμένος είσαι και πόσο «σκούρα» βλέπεις τα πράγματα, υπάρχει πάντα το αύριο. Διαμορφώνεται μία εντελώς καινούργια ζωή και χρειάζεται χρόνος για να προσαρμοστείς. Όμως, είναι εφικτό να ζεις με μία αναπηρία.
Για μένα, δεν υπάρχει καλύτερη αποκατάσταση από το ράλι. Νιώθω απόλυτα υγιής στο αυτοκίνητό μου, σαν να λειτουργούν τα πάντα στο σώμα μου. Είναι ένα μαγικό συναίσθημα, όταν έχεις τραυματιστεί για τόσο μεγάλο διάστημα όσο εγώ. Όταν κάθομαι στο αυτοκίνητο, στη γραμμή εκκίνησης στο Höljes, για παράδειγμα, και βλέπω 50.000 άτομα στο κοινό να πανηγυρίζουν. Τότε, αντιλαμβάνομαι αυτό που βιώνω, ότι μπορώ να το κάνω. Λίγοι είναι τόσο ευλογημένοι.
Δυστυχώς, είναι λίγα τα άτομα με αναπηρία στον μηχανοκίνητο αθλητισμό και χρειαζόμαστε περισσότερα. Έπρεπε να βρίσκω τον δικό μου δρόμο συνέχεια και ποτέ δεν είχα κάποιον στην ίδια θέση, να ρωτήσω και να συζητήσω μαζί του. Θα ήταν ωραίο αν ξεκινούσαν περισσότερα άτομα, ώστε να μοιραζόμαστε εμπειρίες. Ανακατασκευάζω αυτοκίνητα πολλά χρόνια και θα μου άρεσε πολύ να βοηθήσω, εάν κάποιος μου ζητούσε συμβουλές.
Γρήγορες Ερωτήσεις!
Αγαπημένη διαδρομή RX…
Strängnäs, και Höljes φυσικά.
Πιο δύσκολη διαδρομή RX…
Η Tierp (Σουηδία) είναι εξαιρετικά δύσκολη.
Το αγαπημένο σου αγωνιστικό αυτοκίνητο…
Το Audi S1, φυσικά.
Ο ήρωάς σου…
Δεν έχω συγκεκριμένα είδωλα, αλλά υπάρχουν πολλοί οδηγοί που είναι απίστευτα καλοί. Για παράδειγμα, θρύλοι στο MotoGP όπως ο Valentino Rossi ή ο Stefan Everts στο motocross.
Ο πιο δύσκολος αντίπαλος…
Για μένα, είναι μέσα στο αυτοκίνητο, είναι ο πιο σκληρός αντίπαλος που είχα ποτέ.
Έχεις κάποιο «τελετουργικό» για καλή τύχη πριν τον αγώνα;
Όχι, μάλλον δεν έχω. Από την άλλη, είμαι προσεκτικός στο πώς θέλω τα πράγματα γύρω μου, αλλά όχι για τύχη, περισσότερο για να κυλήσει ομαλά (ο αγώνας).
Ποιο είναι για σένα το τέλειο γεύμα πριν τον αγώνα;
Τρώω αρκετά τις ημέρες των αγώνων. Δεν πρέπει να είναι κάτι που χωνεύεται δύσκολα, οπότε, κατά προτίμηση, ζυμαρικά ή κάτι τέτοιο.
Μετά τον αγώνα, τι κάνεις για να χαλαρώσεις και να βγεις από την κατάσταση του αγώνα;
Πάντα δυσκολεύομαι να κοιμηθώ μετά από έναν αγώνα, γιατί πρέπει να το ξαναζήσω όλο στο κεφάλι μου. Είναι μία σημαντική διαδικασία για μένα. Αναλύω τους προκριματικούς, βλέπω βίντεο μέσα από το αυτοκίνητο, κοιτάω τα δεδομένα και ούτω καθεξής. Οπότε, μόνο την επόμενη μέρα μπορώ πραγματικά να χαλαρώσω και είμαι πάντα εντελώς εξαντλημένος.